In 2014 is het FSHD-FOCUS onderzoek van start gegaan. Er hebben meer dan 200 FSHD patiënten aan dit onderzoek meegedaan. Inmiddels zijn de eerste resultaten bekend en een aantal daarvan lichten we hieronder graag toe. Uiteraard houden we u de komende jaren graag op de hoogte van de resultaten die nog volgen. Voor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met Karlien Mul: karlien.mul@radboudumc.nl
Dit onderzoek is gefinancierd door het Prinses Beatrix Spierfonds en Stichting Spieren voor Spieren
Achtergrond
De laatste jaren zijn we meer te weten gekomen over veranderingen in het erfelijk materiaal (DNA) waardoor FSHD ontstaat. Ondanks de toenemende kennis, zijn er echter nog steeds vragen en onduidelijkheden. Zo zien we dat er tussen families, maar ook tussen leden van één familie met FSHD, grote verschillen kunnen bestaan in de ernst van de ziekte. Dit betekent, dat er nog onontdekte factoren moeten zijn, die ervoor zorgen dat de ziekte minder ernstig of juist ernstiger verloopt.
Voor het FSHD-FOCUS onderzoek hebben we 203 personen met FSHD nauwkeurig onderzocht, om de verschillen in ziekte-ernst nauwkeurig in kaart te kunnen brengen. Allereerst dient dit om het ziektemechanisme beter te begrijpen en om nieuwe factoren te ontdekken in het erfelijk materiaal en leefstijlfactoren, die de verschillen in ziekte-ernst kunnen verklaren. Deze kennis is nodig om behandelingen te kunnen ontwikkelen. Zodra die behandelingen ontwikkeld zijn, zal getest moeten worden of en hoe effectief deze zijn. Ook hiervoor is het FSHD-FOCUS onderzoek zeer belangrijk.
Door alle verschillende testen die de deelnemers hebben ondergaan, kunnen we bepalen welke tests het meest geschikt zijn om in de toekomst de werkzaamheid van nieuwe behandelingen te testen.
Beeldvormende technieken van de spieren (MRI en echo)
140 deelnemers ondergingen in het kader van het onderzoek een MRI van de beenspieren en sommigen kregen ook een echo van de beenspieren. De MRI beelden werden gebruikt om de mate van spiervervetting en spierontsteking vast te stellen. De echografie werd gebruikt om de mate van spierbetrokkenheid met de MRI te kunnen vergelijken. In totaal werden 10.640 spieren onderzocht! Vervetting en ontsteking van een spier kunnen bij patiënten met FSHD zorgen voor krachtsverlies, met beperkingen in het functioneren tot gevolg. Daarom werden alle deelnemers ook klinisch onderzocht, bijvoorbeeld om te bepalen hoe ernstig hun symptomen waren, hoe snel ze konden lopen en hoe krachtig bepaalde spiergroepen waren. De klinische gegevens en de resultaten van de MRI en echo werden vergeleken. Hierbij hadden we onder andere als doelstelling te onderzoeken hoe MRI en echo ons kunnen helpen in toekomstig onderzoek naar FSHD.
Resultaten
Op MRI plaatjes (zie onderstaande afbeelding) bleek de gemiddelde vervetting van het totaal van alle beenspieren van één patiënt goed overeen te komen met de klinische maten. Hoe meer vervetting in een spier gezien werd, hoe groter het krachtsverlies. Ook vonden we dat bepaalde spieren, zoals de hamstrings en de kuitspieren, het meest zijn aangedaan in patiënten met FSHD. In 20% van de spieren was er een duidelijk verschil in de mate van vervetting van dezelfde spier in het linker- en rechterbeen. Bij de vergelijking tussen MRI en echografie, bleek dat sommige spieren die op MRI nog gezond lijken op echografie al wel afwijkend kunnen zijn. Echter als spieren al ernstig zijn aangedaan blijkt MRI een betere methode om vervetting te beoordelen. Een vervolg studie zal moeten bepalen hoe de veranderingen in de spieren zich in de loop van jaren ontwikkelen.
Conclusie
Concluderend zijn zowel echografie als MRI goede technieken om de mate van spiervervetting bij FSHD patiënten aan te tonen. De totale vervetting van spieren op MRI komt goed overeen met de ernst van de ziekte en het functieverlies bij FSHD patiënten. Dit betekent dat we zowel spier MRI als spierecho in de toekomst kunnen gaan gebruiken voor verder onderzoek naar bijvoorbeeld behandelopties.
De uitkomsten van het MRI onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Neurology: Mul K, Vincenten SCC, Voermans NC, Lemmers RJLF, van der Vliet PJ, van der Maarel SM, Padberg GW, Horlings CGC, van Engelen BGM. Adding quantitative muscle MRI to the FSHD clinical trial toolbox. Neurology, 2017.
Bovenste rij: Gezond ogen spierende van het bovenbeen op de MRI (A) en op de echo (B).
Onderste rij: De omcirkelde spier (RF, rectus femoris) in het bovenbeen ziet er wit uit op MRI (C) en echo (D), het spierweefsel is vervet.